Małżonkowie często żyją w błędnym przekonaniu, że podziału majątku wspólnego można dokonać dopiero po rozwodzie lub separacji. Tymczasem prawdą jest, że taki zabieg możliwy jest nawet wcześniej. Kiedy można podzielić majątek wspólny małżonków?
Podstawowym i tradycyjnym ustrojem majątkowym w małżeństwie jest wspólność ustawowa. Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Majątek wspólny obejmuje w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego (oraz osobistego) małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego.
Podział majątku wspólnego małżonków następuje zatem z chwilą ustania wspólności ustawowej. Może to mieć miejsce zarówno w trakcie trwania małżeństwa, jak i po jego ustaniu. W odniesieniu do pierwszej sytuacji podział nastąpi wtedy, gdy małżonkowie podpiszą umowę o rozdzielność majątkową (intercyzę), sąd dokona ustanowienia rozdzielności, jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione, jeden z małżonków ogłosi upadłość, zostanie orzeczona separacja małżonków. Podział majątku nastąpi również zawsze po ustaniu małżeństwa. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o rozwód, ale również śmierć jednego z małżonków albo uprawomocnienie się wyroku unieważniającego małżeństwo.